Tu i Teraz

Aktualności

Muzeum rozproszone

Idea, definicja

Niezwykle trudno jest pokazać czas, który przeminął. Budynki, ulice, parki i skwery pamiętają stukot butów i śmiech wielu pokoleń ludzi. Pamiętają smutne i wesołe chwile. Przestrzeń miasta jest strażnikiem jego historii, świadkiem zmian.
Jak wydobyć wspomnienie miasta? Jak przywrócić pamięć? Jak stworzyć obszar opowieści o całej zaginionej żydowskiej dzielnicy Łodzi?
To co nam pozostało to kilka guzików, misek, grzebieni, tysiące zdjęć. I setki kilometrów świata, który przestał istnieć.
To mało i za dużo by powstało zwykłe muzeum.
Co więc pasuje najlepiej do wskrzeszania pamięci?

„Ideą ekomuzeum [muzeum rozproszonego], która w Europie pojawiła się w latach 60. XX w., jest zachowanie i prezentacja dziedzictwa historycznego, kulturowego i przyrodniczego danego regionu w naturalnym kontekście. Rozproszone w terenie obiekty, zachowane w oryginalnym miejscu, którym często nadaje się nowe funkcje, stają się stacjami muzeum, połączonymi siecią szlaków tematycznych. Opiekunami poszczególnych stacji są różne instytucje oraz członkowie lokalnej społeczności, którzy współpracują ze sobą pod wspólnym znakiem, każdy zgodnie z profilem swojej działalności. Dzięki temu muzeum rozproszone oferuje turystom różnorodne formy aktywności: zwiedzanie wystaw tematycznych, udział w warsztatach i zajęciach interaktywnych, rekreację na świeżym powietrzu oraz różnego rodzaju imprezy cykliczne. Taka forma muzeum nie tylko sprzyja zachowaniu dziedzictwa oraz kompleksowej edukacji o regionie, ale także przyczynia się do zacieśniania więzi w regionie oraz rozwijania partnerskiej współpracy przy prowadzeniu działalności w oparciu o współpracujące ze sobą instytucje, co daje szansę na rewitalizację zaniedbanych terenów, zwłaszcza postindustrialnych, które często stają się terenem ekomuzeum.”

Źródło: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa.

NOC MUZEÓW 2012

19 maja 2012

W Noc Muzeów zapraszamy na 21 spacerów aby przypomnieć dzieje zamkniętej żydowskiej dzielnicy Łodzi w latach 1940- 1944. Często czytając, oprowadzając, czy opowiadając wymieniamy liczby. Setki, tysiące liczb. Często zapominamy, że za każdą z nich stoi człowiek i cała historia jego życia. Jego ulubione smaki i kolory, jego marzenia i rozczarowania. Chcemy pokazać życie w getcie – jego trudności, lecz również barwność i radość – potęgę trwania. Chcemy uniknąć anonimowości. Pokażemy zdjęcia, pamiątki – drobne ślady obecności. Drobne – ale niezbędne, by wydobyć człowieka z anonimowego tłumu.

1.  " Diabeł ubiera się w getcie "
Wieczorowy kapelusz z getta, garsonka uszyta w zamkniętej dzielnicy, szykowne pantofle z resortu obuwniczego przy ulicy Franciszkańskiej 27. Około 10% konfekcji produkowanej w Litzmannstadt Getto zamawiały największe domy towarowe z Berlina, Frankfurtu i innych niemieckich miast. Pracownicy zakładów krawieckich przygotowywali katalogi ze zdjęciami “gotowych wyrobów mody” zdając sobie sprawę, że od ilości zamówień zależy ich życie, ale czy zamawiający zdawali sobie sprawę, że modne stroje są produkowane przez ludność żydowską skazaną na zagładę?
Prowadząca: Anna Wyszyńska

2.  " Beirat niejedno ma imię "
"Mój Beirat potrafi tylko gadać. Samotnie dźwigam moje zadanie i jeśli trzeba, używam siły (...)" - odnosząc się do słów Chaima Rumkowskiego, pokażemy, czym był w getcie beirat i jak funkcjonował, a przede wszystkim: jak wyglądało życie i jak toczyły się gettowe losy osób należących do tej uprzywilejowanej grupy.
Prowadzące: Izabela Kaczanowska, Agnieszka Królikowska

3.  " Miłość w getcie "
Czy w warunkach walki o przetrwanie miłość zanika? Nie zawsze, nie u wszystkich i nie w każdym swoim przejawie. Przyjrzymy się jej wzlotom- niekiedy zakończonym tragicznym upadkiem, a także manowcom na jakie zdarzało jej się schodzić. Przyjrzymy się zakochanym, dowiemy się jak i dlaczego zawierano w getcie małżeństwa, a także poznamy losy rodzin walczących o to, by być razem.
Prowadzący: Danuta Niśkiewicz i Beata Krysztofczyk

4.  " Kartka z kalendarza "
Dni 19 i 20 maja w latach 1940-44 to pozornie zwykłe chwile zatrzymane w klatce czasu przez skrybów getta. Pozwolą nam one jednak prześledzić jak z roku na rok zmieniała się sytuacja w getcie oraz to jakimi wydarzeniami żyli jego mieszkańcy . Dowiem się także jak pojmowano upływ czasu i jak nim zarządzano w miejscu które było osadzone „poza czasem „
Prowadzący: Michał Wyrwa i Marta Ignaczak

5.  " Przemierzając szybkim krokiem getto. Strategie przetrwania. "
Jak przeżyć każdy najzwyklejszy dzień w getcie? Jak przygotować własne dzieci i rodzinę do życia w zamknięciu, które nie powinno mieć miejsca? Udawać, że wszystko jest normalne czy stanąć twarzą w twarz z okrutną rzeczywistością a tym samym stracić nadzieję? Gdzie i jak przetrwać piekło?
Prowadzący: Krzysztof Kręzel

6.  " Pod znakiem krzyża – losy chrześcijan w Litzmannstadt Getto "
Ludzie, którzy wybrali zamknięcie w getcie, chociaż mogli mieszkać poza jego granicami: współmałżonkowie, adoptowane dzieci, przyjaciele, mieszkańcy Łodzi, którzy nie chcieli opuścić swoich domów położonych na terenie getta. Żydzi, którzy wybrali chrześcijaństwo. Kapłani chrześcijańscy i ich posługa w Litzmannstadt Getto.
Prowadząca: Monika Gajek

7.  " Zamknięci w zamknięciu - obóz cygański w Litzmannstadt Getto "
Od początku trwania procesu zagłady Romowie i Żydzi skazani byli na ten sam los. Dwie społeczności podobne ale jakże inne. Trudna relacja pomiędzy mieszkańcami zamkniętej dzielnicy: Żydami a wysiedlonymi do Getta Litzmannstadt Romami. Od niechęci do współczucia. Od lęku po pomoc.
Prowadząca: Joanna Tomczyk

DODATKOWO
Dzięki uprzejmości księdza prot. Eugeniusza Fiodorczuka wieczorem 19 maja 2012 o godzinie 18:00 odbędzie się spotkanie:
" Metanoia i wszechjedność. Dialog z Bogiem a dialog pomiędzy religiami. "
O niezwykłości prawosławia.
Spacer połączony z odwiedzinami dwóch łódzkich cerkwi.
Prowadzący: Witold Dyło

DO POBRANIA:
Noc Muzeów 2012 - PLAKAT
Specjalne linie komunikacji miejskiej - MAPA

NOC MUZEÓW 2013

18 maja 2013

Noc muzeów 2011

14 maja 2011

W Noc Muzeów chcieliśmy przypomnieć dzieje żydowskiej zamkniętej dzielnicy w latach 1940- 1944. Często czytając, oprowadzając, czy opowiadając wymieniamy liczby. Setki, tysiące liczb. Często zapominamy, że za każdą z nich stoi człowiek i cała historia jego życia. Jego ulubione smaki i kolory, jego marzenia i rozczarowania. Staraliśmy się pokazać życie w getcie – jego trudności, lecz również barwność i radość – potęgę trwania. Chcąc uniknąć anonimowości pokazaliśmy zdjęcia, pamiątki – drobne ślady obecności. Drobne – ale niezbędne, by wydobyć człowieka z anonimowego tłumu.

Każdy z siedmiu przewodników poprowadził trzy wycieczki: o godzinie 18.00, 20.30 i 23.00 ulicami Getta Litzmannstadt – razem 21 wycieczek wprowadzających w świat niejednolitej kultury żydowskiej: ortodoksyjnej, rewolucyjnej, świata dzieci, malarzy i artystów żydowskich. Punktem odniesienia była zarówno zachowana architektura getta jak i współcześnie istniejące na terenie Bałut obiekty: Domy Kultury, zakłady rzemieślnicze, pracownie. Byliśmy w piekarni, kościele, drukarni, zakładzie szewskim, samochodowym, sklepie, aptece, opuszczonej kamienicy i wielu innych. Każdy z uczestników, oprócz pamiątkowego guzika, otrzymał również symboliczną kromkę chleba.
Najważniejsza jest Wasza obecność – mieszkańców Łodzi, turystów – każdego, dla którego pamięć ma znaczenie.
Każda trasa – inna perspektywa, inna tematyka.

Miejsce spotkania: Stary Rynek w Łodzi
Początek: 14 maja 2011, godzina 18:00
Godziny wycieczek: 18.00, 20.30 i 23.00

Symbolem „zaginionej dzielnicy” Łodzi, Muzeum Rozproszonego, uczyniliśmy GUZIK. Każdy z nas znalazł i zgubił kiedyś guzik. Drobiazg, którego nie zauważamy, pozornie bez wartości. Często je omijamy porzucone gdzieś na trawniku, ulicy, chodniku a przecież każdy z nich ukrywa historię-tajemnicę. Stąd pamiątką z naszych spacerów jest guzik z napisem okolicznościowym. Każdy z uczestników otrzymał igłę z nitką oraz guzik do przyszycia - nie było można się go tak łatwo pozbyć jak metalowego czy plastikowego „buttona” reklamowego. Najzwyklejszy guzik jest symbolem codzienności i jedną z niewielu rzeczy jaką w getcie mógł mieć każdy. A sama czynność szycia nawiązuje do tradycji włókienniczej Łodzi.

Apelowaliśmy do mieszkańców Łodzi aby w weekend 14/15 maja przynosili na Stary Rynek guziki. Chcielibyśmy zebrać ich 233 tysiące na pamiątkę przedwojennej społeczności żydowskiej Łodzi. Nawleczone guziki utworzyłyby prawie kilometrowy sznur wspomnień. Dzięki zaangażowaniu mieszkańców - udało się!

Spacery - trasy tematyczne

Śladami historii Getta Litzmannstadt

1. “W każdym momencie życia”

Historia tradycji żydowskich, świąt, baśni, opowiadań – pokazana przez rabina, lekarza, zwykłego krawca. Wielu bohaterów bardzo prostej historii, na którą składają się tysiące lat tradycji – a która działa się tu, na miejscu, pod naszymi oknami i za naszymi ścianami.

2. „Naszą jedyną drogą jest praca”.

Cień Chaima Mordechaja Rumkowskiego pokaże nam było zorganizowane królestwo żydowskie. Trasa prowadzić będzie śladami Prezesa: jego sukcesów, porażek, przemówień. Każdy człowiek ma bardzo wiele twarzy i ciężko jest jednoznacznie ocenić jego czyny. Pojawią się również elementy multimedialne: pokaz zdjęć ukazujących Rumkowskiego w różnych sytuacjach, będzie słychać muzykę.

3. „Tajemniczy ogród Sary Zyskind”

Spacer z Sarą ma nam pokazać świat dojrzewającej w zamkniętej dzielnicy dziewczynki: jej marzenia, jej cierpienie i jej ocalenie. W planie: pokaz zdjęć przedstawiających świat dziewcząt w getcie.

4. „Bunt BUND-u” – dlaczego nie było powstania w Getcie Litzmannstadt?

To dosyć częste pytanie. Bohaterem tego spaceru będzie 16-letni Dawid Sierakowiak, wybitnie uzdolniony stypendysta łódzkiej żydowskiej szkoły, który razem ze swoimi kolegami próbuje zorganizować ruch oporu w getcie. Pokaz zdjęć w szkole, porcja gettowa.

5. „Tradycja kontra awangarda” Alina Szapocznikow i Maurycy Trębacz.

Dwoje artystów w getcie. Dwa światy – jedna sztuka. Życie artystyczne getta. Pokaz prac artystów – reprodukcje.

6. „Dzień jak co dzień” – jeden dzień z życia Jakuba Poznańskiego

– ojca, męża, przedsiębiorcy. Udamy się razem z nim: po przydział żywności, do apteki, do resortu, w którym pracował – do drukarni oraz do zwykłego gettowego mieszkania. Pokażemy jak i gdzie ukrywał się z rodziną.

7. „Oddajcie mi Wasze dzieci”

Los dzieci do 10 roku życia w getcie był szczególnie okrutny. Te najmłodsze nawet nie pamiętały życia poza zamknięta dzielnicą, nigdy nie widziały normalnego życia. We wrześniu 1942 roku zostały wywiezione z getta na śmierć. Wizyta w kościele na Placu Kościelnym, sklep z używaną odzieżą – miejsca, przestrzeń które choć przypominają, nie są w stanie przedstawić w pełni tragedii wyboru.